ΚΑΣΤΡΟ ΧΛΕΜΟΥΤΣΙ

Το κάστρο χτίστηκε εξαρχής από τους Φράγκους  και ονομάστηκε Clermont που στα Ελληνικά έγινε  Χλεμούτσι. Αργότερα πήρε την ονομασία Tornese, επειδή θεωρήθηκε πως σε αυτό βρισκόταν το περίφημο φράγκικο νομισματοκοπείο των τορνέσιων νομισμάτων.

Το κάστρο του Χλεμουτσίου χτίστηκε από το Γοδεφρείδο Β' Βιλλεαρδουίνο με τα δημευθέντα εισοδήματα των μοναστηριών του Μορέως του λατινικού κλήρου. Όπως σημειώνει ο ΒΟΝ, οι ανασκαφικές έρευνες το 1962 από τον SERVAIS επιβεβαιώνουν όχι οι τοίχοι του βρίσκονται πάνω σε προϊστορικά ίχνη. Ο Γοδεφρείδος Β' με αφορμή ότι οι κληρικοί βαρώνοι της Πελοποννήσου δεν προθυμοποιήθηκαν να τον βοηθήσουν να υποτάξει και τα λοιπά μέρη της χώρας της Πελοποννήσου (Μονεμβασιά κ.λπ.) προχώρησε στη δήμευση των περισσοτέρων εκκλησιαστικών κτημάτων του λατινικού κλήρου και έκτισε με τα χρήματα τους στην κορυφή του ακρωτηρίου Χελωνάτα το περίφημο φράγκικο φρούριο Χλεμούτσι, που ονομάζονταν από τους Φράγκους Mata -Grigfon (μάτι που επιβλέπει τους Γραικούς Έλληνες).

Η θέση που επιλέχθηκε για την ίδρυση του νέου κάστρου ήταν στρατηγική, είναι χτισμένο στο δυσμικότερο μέρος της Πελοποννήσου κι ακριβώς στο ψηλότερο και κεντρικότερο σημείο του Χελωνάτα (υψόμετρο 250). Από την κορυφή του λόφου το Χλεμούτσι προστάτευε το φημισμένο εμπορικό λιμάνι της Γλαρέντζας και την πρωτεύουσα του πριγκιπάτου Ανδραβίδα, εξασφαλίζοντας τον έλεγχο της περιοχής που αποτέλεσε το κέντρο των φράγκικων κτήσεων στο Μοριά, η οποία γνώρισε ιδιαίτερη ακμή και αίγλη κατά την εποχή των Βιλλεαρδουίνων.

Κατά την ταραγμένη περίοδο που ξεκινά μετά το θάνατο του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου και διαρκεί όλο το 14ο αιώνα οδηγώντας στη σταδιακή παρακμή του φράγκικου πριγκιπάτου, το Χλεμούτσι γίνεται αντικείμενο διεκδικήσεων μεταξύ διαφόρων ευγενών. Το κάστρο αυτό είχε χρησιμεύσει και ως φυλακή πριγκίπων και άλλων αξιωματούχων. Εδώ φυλακίστηκε και πέθανε η τελευταία απόγονος των Βίλλεαρδουίνων Μαργαρίτα της Άκοβας, επειδή θεωρήθηκε υπαίτια για τη διεκδίκηση του Μοριά από τους Καταλανούς, οι οποίοι κατέκτησαν για μικρό διάστημα το κάστρο στα 1315.

Στις αρχές του 15ου αιώνα το κάστρο περνά στην κατοχή του Καρόλου Τόκκου, κόμη της Κεφαλονιάς και δεσπότη της Ηπείρου. Το 1427 περιήλθε ειρηνικά στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο μετά το γάμο του με την κόρη του Τόκκου και αυτός το χρησιμοποίησε ως στρατιωτικό και διοικητικό του κέντρο προετοιμάζοντας την επίθεση στην Πάτρα.Το κάστρο παρέμεινε σε χρήση μέχρι τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, περνώντας από τα χέρια των Τούρκων (1460-1687, 1715-1821) και των Βενετών (1687-1715). Φαίνεται όμως πως ήδη μετά το τέλος της Φραγκοκρατίας άρχισε να χάνει σταδιακά το σημαντικό του ρόλο στην άμυνα της περιοχής.

Οι Έλληνες και οι Βενετοί δεν πραγματοποίησαν καθόλου εργασίες στο κάστρο, ενώ οι Τούρκοι εκτέλεσαν μικρής έκτασης επεμβάσεις για την ενίσχυση του. Σημαντική καταστροφή υπέστη μέρος του κάστρου κατά το βομβαρδισμό από τον Ιμπραήμ το 1825. Σήμερα το Χλεμούτσι, που η αρχική του μορφή δεν υπέστη σημαντικές μεταγενέστερες επεμβάσεις, διατηρεί έντονο το φράγκικο χαρακτήρα του και είναι από τα σημαντικότερα και πιο καλοδιατηρημένα κάστρα του ελληνικού χώρου.

Το κάστρο αποτελείται από δύο περιβόλους. Ο εξωτερικός περίβολος έχει σχήμα πολυγωνικό. Στην περίμετρο των τειχών του διατηρούνται ερείπια κτιρίων που ανήκουν στην αρχική κατασκευή του 13ου αιώνα, ενώ στο εσωτερικό του σώζονται ίχνη κτισμάτων, από τα οποία επιμελέστερης κατασκευής είναι ένα τουρκικό τζαμί.

Στις επεμβάσεις που έγιναν κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ανήκει η σημερινή διαμόρφωση της κύριας εισόδου, των επάλξεων και των τριών πύργων της δυτικής πλευράς του περιβόλου. Στο νοτιοανατολικό άκρο του  υψώνεται ο εξαγωνικός εσωτερικός περίβολος που αποτελείται από σειρά θολωτών αιθουσών γύρω από μια μεγάλη κεντρική αυλή. Οι περισσότερες από τις αίθουσες ήταν αρχικά διώροφες και θερμαίνονταν με τζάκια, παρόμοιας μορφής με εκείνα των κτιρίων του εξωτερικού περιβόλου. Μορφολογικά στοιχεία  όπως οι υψηλοί ημιελλειψοειδείς θόλοι που στεγάζουν τις αίθουσες και τα χαμηλωμένα ή ελαφρώς οξυκόρυφα τόξα των ανοιγμάτων μαρτυρούν τη δυτική καταγωγή των ιδρυτών του κάστρου.

Ιστορικό του κάστρου χλεμουτσίου - Χρονολογικός Πίνακας

1220-1223
Ίδρυση του Κάστρου Γοδεφρείνος Β' Βιλλεαρδουίνος

1315
Φερδινάνδος της Μαγιόρκας

1316
Στον Λουδοβίκο της Βουργουνδίας

1364
Μαρία των Βουρβώνων, σύζυγος του επίτιμου Αυτοκράτορα Ροβέρτο του Τάραντα

1391
Το κατέχουν οι Ναβαρέζοι του Πέτρο Ντε Σαν Σουπεράν με διοικητή τον Barth de Bouvin

1404
Το κατέλαβε ο Κάρολος Τόκος και εγκατέστησε εκεί τον αδελφό του Λεονάρδο Τόκο

1427-1432
Κων/νος Παλαιολόγος, που το πήρε ως προίκα όταν παντρεύτηκε την κόρη του Λεοντάρδου Τόκου και ανηψιά του Καρόλου Τόκου

1432
Θωμάς Παλαιολόγος ύστερα από ανταλλαγή με τα Καλάβρυτα που τα πήρε 0 Κων/νος Παλαιολόγος(αδελφός)

1460
Στους Τούρκους με τον Ζαγανό Πασά
 
1471
Στους Βενετούς (Ενετούς)

1474-1687
Στους Τούρκους

1687-1715
Στους Βενετούς

1715-1821
Στους Τούρκους

1826
Βομβαρδισμός από Ιμπραήμ